International Law Bulletin / 07_2018

  

Από τον τεχνοκρατισμό στον εκδημοκρατισμό. Η ανάγκη για μία νέα ενωσιακή αρχιτεκτονική*

 

Με δεδομένο ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ταλανιστεί ιδιαίτερα τα τελευταία έτη από οικονομικές, θεσμικές και πολιτικές κρίσεις, βρίσκεται, πλέον, σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Ζητήματα που προκαλούν μία έντονη υποδιαίρεση των ενωσιακών πολιτικών, όπως το προσφυγικό ζήτημα, η επί μακρόν οικονομική κρίση καθώς και οι εμφανείς, πλέον, επιπτώσεις της ψήφου του Brexit, συνεχίζουν να διαιρούν την ευρωπαϊκή ήπειρο. Πολλοί πλέον είναι οι αμφισβητίες της Ένωσης και οι υποστηρικτές της άποψης της αποτυχίας των Βρυξελλών ως προς την αντιμετώπιση των πολιτικών και οικονομικών αδιεξόδων της ενωσιακής πολιτικής. Αν και υφίσταται, περιορισμένα δη στη κοινή γνώμη, η άποψη περί της εξόδου από το ενωσιακό κεκτημένο, εντούτοις διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι ο ευρωσκεπτικισμός μετακινείται, πλέον, ολοένα και περισσότερο στην επικρατούσα σκέψη του μέσου ευρωπαίου πολίτη. Έτσι, η αέναη αυτή διαμάχη μεταξύ του φιλοευρωπαϊκού πεδίου και των ευρωσκεπτικιστών, στηρίζεται σε μία εσφαλμένη λογική για την ευρωπαϊκή διχοτόμηση. Αυτό που πρέπει να θεωρηθεί δεδομένο είναι ότι η ενωσιακή αρχιτεκτονική πρέπει να αναγνωρίσει την ανάγκη της διαφοροποίησης μεταξύ των κρατών μελών της χωρίς όμως να χαθεί το ζήτημα της οπτικής του κοινού ευρωπαϊκού σχεδίου, το οποίο οφείλει να δεχθεί τον περιορισμό του κρατισμού ως φυγόκεντρης τάσεως έναντι του ευρωπαϊσμού. Ήδη από τη γενεσιουργία της, διαφάνηκε ξεκάθαρα ότι μία επιτυχής ευρωπαϊκή ενσωμάτωση διαπερνά μέσα από τη διακρατική εναρμόνιση και την ευρωπαϊκή ομογενοποίηση. Βέβαια, πλέον, παρατηρείται ότι μόνον αυτοί οι στόχοι χαρακτηρίζονται ως ελλιπείς για τη ισχυροποίηση του ενωσιακού χώρου μιας και η ίδια η ποικιλομορφία των κρατών μελών της μπορεί να οδηγήσει σε ένα θεσμικό κατακερματισμό αν δεν ληφθούν υπόψη οι εθνικές ιδιαιτερότητές τους. Το ερώτημα είναι, εν τέλει, σε ποιο βαθμό, πλέον, παραβιάζεται το παράγωγο Ενωσιακό Δίκαιο, οι ενωσιακές πολιτικές αλλά και ο σεβασμός προς την εθνική ταυτότητα των κρατών-μελών μέσα από την ευρύτερη άσκηση της ευρωπαϊκής γεωστρατηγικής πολιτικής. Η άρση των πολλαπλών ταχυτήτων της Ένωσης πρέπει να στοχεύει στη δημοκρατική συζήτηση για μία ευέλικτη Ένωση, με πολλαπλότητα μεν αλλά με διακύμανση δε προς ένα ισχυρό διακρατικό μηχανισμό. Ένας ευέλικτος ενωσιακός τρόπος διακυβέρνησης θα συνδυάσει τη δέσμευση των κρατών μελών σε μία κοινή υπερεθνική βάση με επικαλυπτόμενες δικαιοδοσίες και την πλήρη εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών προς το κεντρομόλο ευρωπαϊκό πρότυπο διακυβερνήσεως. Έτσι, η Ένωση δύναται να στηρίξει την ενωσιακή ενότητα με την έννοια του κοινού γενικού σκοπού της ειρήνης και της ευημερίας και μιας γενικής αίσθησης της πολιτικής κοινότητας, πλαισιώνοντάς την κατά τρόπο περιεκτικό και όχι, κατ’ ανάγκη, αποκλειστικό. Η αντιμετώπιση όποιας μορφής κρίσεως εντός του ευρωπαϊκού χώρου δύναται να λάβει υπόψη το ζήτημα της ανάγκης για μία πιο αγαστή συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών της Ένωσης και την, εν τέλει, ένταξη σε μία πραγματικά ευέλικτη Ένωση, με το σύνολο των κρατών να είναι, κατ’ αποκλειστικότητα οι κερδισμένοι των ενωσιακών οφελών, με παράλληλο σεβασμό στην ποικιλομορφία και την ιδιαιτερότητα του εκάστοτε κράτους-μέλους. Απαιτείται, λοιπόν, μία ενότητα, μία ένωση στην ποικιλομορφία, με παράλληλη στήριξη και σύμμειξη των εθνικών πολιτικών με το θεσμικό ενωσιακό πλαίσιο. Έτσι, δεν κρίνεται απαιτητέα η ύπαρξη διαφοροποίησης αλλά η ύπαρξη μιας υγιούς και ουσιαστικής ενωσιακής ευελιξίας και ολοκλήρωσης. Η ανάπτυξη μιας σταθερότερης ευρωπαϊκής πολιτικής δύναται να προέλθει μέσα από τη διεξαγωγή αποτελεσματικότερων πολιτικών διαπραγματεύσεων και συμβιβασμών ικανών ώστε να στηρίξουν το θεσμικό οικοδόμημα της Ένωσης, σε ένα περισσότερο ευέλικτο μοντέλο διακυβέρνησης το οποίο θα οδηγήσει στη διατήρηση μιας καινοτόμας υπερεθνικής οντότητας για την προάσπιση της ειρήνης, της ευημερίας και της ισότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 

 

* Δρ. Ιωάννης Π. Τζιβάρας, Διδάκτωρ Νομικής Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Διδάσκων Τμήματος Οικονομίας και Διοίκησης Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, Αναπλ. Διευθυντής Ελληνικού Ινστιτούτου για τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. 

 

 

  

Dr. Ioannis P. Tzivaras

LLM. PhD (Dr. Jur.) Faculty of Law, Democritus University of Thrace

Tutor, Open University of Cyprus & Hellenic Open University

Deputy Director of Hellenic Institute for the United Nations

 

 

Source: ECHR, http://www.echr.coe.int/Documents/Cases_list_2017_ENG.pdf (last visited: 24 January 2018).

 

 

© 2017 Ίδρυμα Διεθνών Νομικών Μελετών Καθηγητού Ηλία Κρίσπη – Foundation for International Legal Studies - All rights reserved - Queen adv.

Search